Το ζευγάρι μέσα στην κρίση. Το ζευγάρι την εποχή της εργασιακής ανασφάλειας, των απολύσεων, της μείωσης μισθών, της ανασφάλιστης και επισφαλούς εργασίας, της ανεργίας. Μια κρίση που αποκαλείται οικονομική αλλά ουσιαστικά επηρεάζει όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής. Η ροή των ειδήσεων συνεχής, κάθε μέρα καινούργια μέτρα να διαδίδουν και να μεγαλώνουν το φόβο για ένα αβέβαιο μέλλον.
Τι σημαίνει αλήθεια για κάποιον στα 40, 50 ή και 60 του χρόνια να μένει χωρίς εργασία ή να πρέπει να υποστεί σοβαρές απώλειες στο εισόδημά του ενώ υπάρχουν σημαντικές υποχρεώσεις που πρέπει να καλύψει; Πώς νιώθουν όσοι ακούνε καθημερινά για απολύσεις και βλέπουν το χθεσινό συνάδελφο και φίλο να μένει χωρίς δουλειά; Πώς είναι να περιμένεις τη δική σου σειρά στη λίστα των απολύσεων και να ελπίζεις κάθε μήνα πως δε θα είσαι ο επόμενος;
Κι οι νέοι άνθρωποι; Αυτοί που η θέση τους είναι να ονειρεύονται, να σχεδιάζουν, να οραματίζονται; Μια νέα γενιά που πολλές φορές πρέπει να ξεχάσει τι είναι να διαλέγεις το αυριανό σου επάγγελμα με βάση τα ενδιαφέροντά σου και να κοιτάξει μόνο τι πιθανά θα σου εξασφαλίσει μια θέση εργασίας. Νέοι που βιώνουν την οικονομική ανασφάλεια ακόμη και την ανεργία, που φοβούνται ή που στερούνται τη δυνατότητα να αφήσουν το σπίτι των γονιών τους για να ζήσουν μόνοι τους ή να δημιουργήσουν τη δική τους οικογένεια. Νέοι που αποφασίζουν να αναζητήσουν εργασία στο εξωτερικό όχι γιατί το επέλεξαν αλλά γιατί μοιάζει να μην έχουν άλλη επιλογή.
Η πραγματικότητα αυτή δεν μπορεί παρά να επηρεάσει άμεσα την προσωπική ζωή των ανθρώπων και τις σχέσεις μέσα στην οικογένεια. Στις χώρες της ανατολικής Ευρώπης και της Λατινικής Αμερικής που έχουν αντιμετωπίσει αντίστοιχες οικονομικές κρίσεις, βλέπουμε τα ποσοστά κατάθλιψης, αυτοκτονιών και βίας να αυξάνονται δραματικά, ενώ σχέσεις και οικογένειες να διαλύονται.
Οι άνθρωποι πολύ συχνά βιώνουν σαν προσωπική αποτυχία τις επιπτώσεις που εισπράττουν από την κρίση. Αρνούνται να επικοινωνήσουν τα δύσκολα συναισθήματα που τους δημιουργούν οι εργασιακές και κοινωνικές συνθήκες, απομονώνονται από τους δικούς τους ανθρώπους και από το ευρύτερο περιβάλλον τους ή νιώθουν ματαιωμένοι και αδύναμοι να αναζητήσουν λύσεις και νέες προοπτικές στη ζωή τους. Η μοναχική αντιμετώπιση των δυσκολιών και η προσπάθεια να κρύψουν τι πραγματικά συμβαίνει είναι πολύ συνηθισμένα φαινόμενα που οδηγούν στη διάρρηξη των σχέσεων του ζευγαριού και του κοινωνικού ιστού που έχουν δημιουργήσει. Το ζευγάρι αναλώνεται σε εκατέρωθεν κατηγορίες για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει και ο καθένας χρειάζεται να απολογηθεί στο σύντροφο του και να ψάξει για δικαιολογίες που θα τον «προστατέψουν». Η σχέση δε θα χωρά ειλικρίνεια και εμπιστοσύνη. Είναι πεδίο μάχης και αντιπαράθεσης. Ο φόβος, η ανασφάλεια, η απογοήτευση, ο θυμός που παράγονται σε κοινωνικό επίπεδο γίνονται κυρίαρχα συναισθήματα στη ζωή του ζευγαριού θέτοντας σε κίνδυνο τη συνύπαρξή τους και καθιστώντας αμφίβολο ποιος θα αντέξει…
Επίσης, πολλοί άνθρωποι εκφράζουν όσα βιώνουν με συχνές και έντονες εκρήξεις θυμού που δημιουργούν δυσλειτουργίες στη ζωή του ζευγαριού και της οικογένειας. Σε τέτοιες περιόδους, έξαρση εμφανίζεται και σε φαινόμενα ενδοοικογενειακής βίας.
Οι οικογένειες και τα ζευγάρια που ήδη αντιμετώπιζαν προβλήματα δυσλειτουργίας είναι πιο ευάλωτα στα παραπάνω φαινόμενα, πιο πιθανό η κρίση να «γίνει» και δική τους κρίση. Τα παιδιά αποδέκτες της δυναμικής που αναπτύσσεται μέσα στην οικογένεια μπορεί να εκδηλώσουν μια σειρά από συμπτώματα˙κακή επίδοση στο σχολείο, επιθετικότητα, απόσυρση-απομόνωση, εμπλοκή με ουσίες εξάρτησης κ.λπ.Πολλοί που αναζητούν παραδείγματα θετικών διεξόδων σε χώρες που έχουν αντιμετωπίσει ανάλογες οικονομικές κρίσεις ή τις αντιμετωπίζουν ακόμη, μιλάνε για συλλογικότητες και κοινότητες ανθρώπων. Ο πυρήνας τέτοιων κοινοτήτων μπορεί να είναι το ζευγάρι και η οικογένεια. Η κατάθλιψη, η αποξένωση και η βία έχουν το «αντίδοτό» τους, όσο δύσκολο κι αν μοιάζει. Η αλληλοϋποστήριξη, η κατανόηση και η συντροφικότητα, το «μαζί» προσωπικά και κοινωνικά θα μπορούσε να είναι η απάντηση αλλά και η αντιστροφή ενός μέλλοντος που δεν μπορεί να έχει μόνο την απόχρωση του γκρι. Είναι η απάντηση που αντιπαρατίθεται στη διάλυση του εαυτού, στην αποξένωση, στην «ψυχική νόσο» και δημιουργεί τις νέες πιθανότητες για το αύριο.
Η σχέση του ζευγαριού εκτός από αποδέκτης της κρίσης, που αναπόφευκτα θα είναι, έχει και άλλες προοπτικές. Προοπτικές που τις «γεννά» μια σχέση που ακούει, κατανοεί και υποστηρίζει. Μ’ αυτήν την έννοια η περίοδος της κρίσης θέτει ερωτηματικά στη ζωή του ζευγαριού και της οικογένειας: αποξένωση και ατομική αντιμετώπιση των προβλημάτων, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε διάλυση ή συνεύρεση και βάθεμα του «μαζί»; Η διέξοδος εμφανίζεται όταν το ζευγάρι καταφέρνει και επαναπροσδιορίζει στόχους και κοινή πορεία ζωής, όταν αξιοποιεί τα θετικά στοιχεία της σχέσης και ταυτόχρονα αναζητά νέους τρόπους επικοινωνίας και κατανόησης. Όταν αποτελεί ένα πλαίσιο που οι δυσκολίες και τα βαριά συναισθήματα έχουν χώρο να εκφραστούν, που οι ανάγκες του καθένα είναι σεβαστές, που οι λύσεις και οι προοπτικές δεν είναι ατομική ευθύνη του καθένα αλλά αποτελούν μέρος της ζωής της οικογένειας. Όσο για τα παιδιά, «σφουγγάρι» των συναισθημάτων του ζευγαριού, χρειάζεται να μην αγνοηθούν ή να αποτελέσουν το νέο πρόβλημα της οικογένειας σε περιπτώσεις συμπτωματολογίας. Έχουν ανάγκη την υποστήριξη και το σεβασμό των γονιών όπως και σε κάθε άλλη περίοδο.
Να λοιπόν το ζευγάρι και η οικογένεια τον καιρό της κρίσης: μαζί, με νέες προοπτικές, μαζί με τη δυσκολία αλλά και το καινούριο να τους ενώνει αντί να τους χωρίζει. Μια κοινή πορεία που όσο πίσω κι αν κοιτάξουμε ιστορικά και κοινωνικά είναι αυτή που πάντα άνοιγε διεξόδους και έδινε προοπτικές σε κρίσιμες περιόδους.
Τι σημαίνει αλήθεια για κάποιον στα 40, 50 ή και 60 του χρόνια να μένει χωρίς εργασία ή να πρέπει να υποστεί σοβαρές απώλειες στο εισόδημά του ενώ υπάρχουν σημαντικές υποχρεώσεις που πρέπει να καλύψει; Πώς νιώθουν όσοι ακούνε καθημερινά για απολύσεις και βλέπουν το χθεσινό συνάδελφο και φίλο να μένει χωρίς δουλειά; Πώς είναι να περιμένεις τη δική σου σειρά στη λίστα των απολύσεων και να ελπίζεις κάθε μήνα πως δε θα είσαι ο επόμενος;
Κι οι νέοι άνθρωποι; Αυτοί που η θέση τους είναι να ονειρεύονται, να σχεδιάζουν, να οραματίζονται; Μια νέα γενιά που πολλές φορές πρέπει να ξεχάσει τι είναι να διαλέγεις το αυριανό σου επάγγελμα με βάση τα ενδιαφέροντά σου και να κοιτάξει μόνο τι πιθανά θα σου εξασφαλίσει μια θέση εργασίας. Νέοι που βιώνουν την οικονομική ανασφάλεια ακόμη και την ανεργία, που φοβούνται ή που στερούνται τη δυνατότητα να αφήσουν το σπίτι των γονιών τους για να ζήσουν μόνοι τους ή να δημιουργήσουν τη δική τους οικογένεια. Νέοι που αποφασίζουν να αναζητήσουν εργασία στο εξωτερικό όχι γιατί το επέλεξαν αλλά γιατί μοιάζει να μην έχουν άλλη επιλογή.
Η πραγματικότητα αυτή δεν μπορεί παρά να επηρεάσει άμεσα την προσωπική ζωή των ανθρώπων και τις σχέσεις μέσα στην οικογένεια. Στις χώρες της ανατολικής Ευρώπης και της Λατινικής Αμερικής που έχουν αντιμετωπίσει αντίστοιχες οικονομικές κρίσεις, βλέπουμε τα ποσοστά κατάθλιψης, αυτοκτονιών και βίας να αυξάνονται δραματικά, ενώ σχέσεις και οικογένειες να διαλύονται.
Οι άνθρωποι πολύ συχνά βιώνουν σαν προσωπική αποτυχία τις επιπτώσεις που εισπράττουν από την κρίση. Αρνούνται να επικοινωνήσουν τα δύσκολα συναισθήματα που τους δημιουργούν οι εργασιακές και κοινωνικές συνθήκες, απομονώνονται από τους δικούς τους ανθρώπους και από το ευρύτερο περιβάλλον τους ή νιώθουν ματαιωμένοι και αδύναμοι να αναζητήσουν λύσεις και νέες προοπτικές στη ζωή τους. Η μοναχική αντιμετώπιση των δυσκολιών και η προσπάθεια να κρύψουν τι πραγματικά συμβαίνει είναι πολύ συνηθισμένα φαινόμενα που οδηγούν στη διάρρηξη των σχέσεων του ζευγαριού και του κοινωνικού ιστού που έχουν δημιουργήσει. Το ζευγάρι αναλώνεται σε εκατέρωθεν κατηγορίες για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει και ο καθένας χρειάζεται να απολογηθεί στο σύντροφο του και να ψάξει για δικαιολογίες που θα τον «προστατέψουν». Η σχέση δε θα χωρά ειλικρίνεια και εμπιστοσύνη. Είναι πεδίο μάχης και αντιπαράθεσης. Ο φόβος, η ανασφάλεια, η απογοήτευση, ο θυμός που παράγονται σε κοινωνικό επίπεδο γίνονται κυρίαρχα συναισθήματα στη ζωή του ζευγαριού θέτοντας σε κίνδυνο τη συνύπαρξή τους και καθιστώντας αμφίβολο ποιος θα αντέξει…
Επίσης, πολλοί άνθρωποι εκφράζουν όσα βιώνουν με συχνές και έντονες εκρήξεις θυμού που δημιουργούν δυσλειτουργίες στη ζωή του ζευγαριού και της οικογένειας. Σε τέτοιες περιόδους, έξαρση εμφανίζεται και σε φαινόμενα ενδοοικογενειακής βίας.
Οι οικογένειες και τα ζευγάρια που ήδη αντιμετώπιζαν προβλήματα δυσλειτουργίας είναι πιο ευάλωτα στα παραπάνω φαινόμενα, πιο πιθανό η κρίση να «γίνει» και δική τους κρίση. Τα παιδιά αποδέκτες της δυναμικής που αναπτύσσεται μέσα στην οικογένεια μπορεί να εκδηλώσουν μια σειρά από συμπτώματα˙κακή επίδοση στο σχολείο, επιθετικότητα, απόσυρση-απομόνωση, εμπλοκή με ουσίες εξάρτησης κ.λπ.Πολλοί που αναζητούν παραδείγματα θετικών διεξόδων σε χώρες που έχουν αντιμετωπίσει ανάλογες οικονομικές κρίσεις ή τις αντιμετωπίζουν ακόμη, μιλάνε για συλλογικότητες και κοινότητες ανθρώπων. Ο πυρήνας τέτοιων κοινοτήτων μπορεί να είναι το ζευγάρι και η οικογένεια. Η κατάθλιψη, η αποξένωση και η βία έχουν το «αντίδοτό» τους, όσο δύσκολο κι αν μοιάζει. Η αλληλοϋποστήριξη, η κατανόηση και η συντροφικότητα, το «μαζί» προσωπικά και κοινωνικά θα μπορούσε να είναι η απάντηση αλλά και η αντιστροφή ενός μέλλοντος που δεν μπορεί να έχει μόνο την απόχρωση του γκρι. Είναι η απάντηση που αντιπαρατίθεται στη διάλυση του εαυτού, στην αποξένωση, στην «ψυχική νόσο» και δημιουργεί τις νέες πιθανότητες για το αύριο.
Η σχέση του ζευγαριού εκτός από αποδέκτης της κρίσης, που αναπόφευκτα θα είναι, έχει και άλλες προοπτικές. Προοπτικές που τις «γεννά» μια σχέση που ακούει, κατανοεί και υποστηρίζει. Μ’ αυτήν την έννοια η περίοδος της κρίσης θέτει ερωτηματικά στη ζωή του ζευγαριού και της οικογένειας: αποξένωση και ατομική αντιμετώπιση των προβλημάτων, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε διάλυση ή συνεύρεση και βάθεμα του «μαζί»; Η διέξοδος εμφανίζεται όταν το ζευγάρι καταφέρνει και επαναπροσδιορίζει στόχους και κοινή πορεία ζωής, όταν αξιοποιεί τα θετικά στοιχεία της σχέσης και ταυτόχρονα αναζητά νέους τρόπους επικοινωνίας και κατανόησης. Όταν αποτελεί ένα πλαίσιο που οι δυσκολίες και τα βαριά συναισθήματα έχουν χώρο να εκφραστούν, που οι ανάγκες του καθένα είναι σεβαστές, που οι λύσεις και οι προοπτικές δεν είναι ατομική ευθύνη του καθένα αλλά αποτελούν μέρος της ζωής της οικογένειας. Όσο για τα παιδιά, «σφουγγάρι» των συναισθημάτων του ζευγαριού, χρειάζεται να μην αγνοηθούν ή να αποτελέσουν το νέο πρόβλημα της οικογένειας σε περιπτώσεις συμπτωματολογίας. Έχουν ανάγκη την υποστήριξη και το σεβασμό των γονιών όπως και σε κάθε άλλη περίοδο.
Να λοιπόν το ζευγάρι και η οικογένεια τον καιρό της κρίσης: μαζί, με νέες προοπτικές, μαζί με τη δυσκολία αλλά και το καινούριο να τους ενώνει αντί να τους χωρίζει. Μια κοινή πορεία που όσο πίσω κι αν κοιτάξουμε ιστορικά και κοινωνικά είναι αυτή που πάντα άνοιγε διεξόδους και έδινε προοπτικές σε κρίσιμες περιόδους.
Αναρτήσεις
0 μπλα μπλα on "Το ζευγάρι και η οικογένεια την «εποχή της κρίσης»"
Δημοσίευση σχολίου