Σακχαρώδης διαβήτης: Πώς παρουσιάζεται στα παιδιά;

Ο όρος διαβήτης δεν έχει βέβαια σχέση με το γεωμετρικό όργανο. Προήλθε από την ελληνική λέξη «διαβαίνω» όταν ο Αρεταίειος από την Καππαδοκία παρατήρησε ότι μεγάλες ποσότητες υγρών πέρναγαν στα ούρα, «διαβαίνοντας» όλο το σώμα. Χρειάστηκαν 20 αιώνες από τότε για να καταλάβουμε ότι το φαινόμενο αυτό οφειλόταν στο αυξημένο σάκχαρο στο αίμα.

Ευχαριστούμε για τις πολύτιμες πληροφορίες τον Δρ. Δημήτρη Θ. Παπαδημητρίου, Παιδοενδοκρινολόγο, DIU, DU, CCU – π. Λέκτορα Παν. Joseph-Fourier, Grenoble, France – Δ/τή Τμήματος Παιδιατρικής – Εφηβικής Ενδοκρινολογίας & Διαβήτη ΙΑΤΡΙΚΟΥ ΑΘΗΝΩΝ – Ειδικό Επιστημονικό Συνεργάτη Γ΄Παιδιατρικής Κλινικής Πανεπιστημίου Αθηνών

Ο ορισμός
Η παθολογική αύξηση του σακχάρου (γλυκόζης) στο αίμα, που συνηθέστερα εκφράζεται σε μιλλιγραμμάρια γλυκόζης ανά δεκατόλιτρο αίματος (mg/dl). Οι φυσιολογικές τιμές της γλυκόζης νηστείας κυμαίνονται μεταξύ 70-110 mg/dl, ενώ 1 ώρα μετά το γεύμα η γλυκόζη μπορεί φυσιολογικά να ανέβει ως και τα 140 mg/dl. Όταν η γλυκόζη νηστείας ξεπερνάει τα 126 mg/dl έχουμε Σακχαρώδη Διαβήτη. Αυτός βέβαια ο ορισμός καλύπτει αρκετές διαφορετικές μορφές της διαβητικής νόσου.

Το πάγκρεας και η ινσουλίνη και η γλυκόζη
Όλοι οι ζώντες οργανισμοί, από τα βακτήρια μέχρι το μαμούθ.., χρειάζονται ενέργεια για την αύξηση και την αναπαραγωγή, για την ίδια τη ζωή. Η κύρια πηγή ενέργειας ήταν από πάντα η γλυκόζη, που για να χρησιμοποιηθεί ως καύσιμο, θα πρέπει να μεταφερθεί στο εσωτερικό του κυττάρου.
Το κλειδί για αυτή τη μεταφορά είναι η ινσουλίνη, που παράγεται από τα β-κύτταρα του παγκρέατος, τα οποία σχηματίζουν τα νησίδια του Langerhans, κατά τον γερμανό φοιτητή της ιατρικής που τα ανακάλυψε τον 19ο αιώνα. Είναι επομένως σημαντικό το σάκχαρο στο αίμα να μην είναι ούτε πολύ ανεβασμένο (υπεργλυκαιμία) αλλά ούτε πολύ χαμηλό (υπογλυκαιμία).

Διαβήτης τύπου 2
Όταν γίνει κανείς παχύσαρκος, δημιουργείται αντίσταση στην δράση της ινσουλίνης. Με απλά λόγια χρειάζεται περισσότερη ινσουλίνη για να κάνει την ίδια ακριβώς δουλειά που θα έκανε μια πολύ μικρότερη ποσότητα ινσουλίνης αν ήταν λεπτόσωμος. Έτσι το πάγκρεας υπερλειτουργεί και μετά από χρόνια κουράζεται. Είναι όπως μια μηχανή αυτοκινήτου που δουλεύει συνεχώς στο κόκκινο του στροφόμετρου και στο τέλος βέβαια καίγεται… Κάπου εκεί τα αντιδιαβητικά δισκία, που στοχεύουν στην αύξηση της παραγωγής της ινσουλίνης από το β-κύτταρο, στη μείωση της παραγωγής γλυκόζης από το συκώτι, στη μείωση της αντίστασης στην ινσουλίνη και στην καθυστερημένη απορρόφηση των σακχάρων από το έντερο, δεν αρκούν πια, οπότε ο διαβητικός χρειάζεται ινσουλίνη. Ο διαβήτης τύπου 2 είναι κατά πολύ συχνότερος, έχει πολύ ισχυρότερη κληρονομική προδιάθεση από τον τύπο 1, και για την ώρα εμφανίζεται συνήθως σε ενήλικες, κυρίως παχύσαρκους ηλικιωμένους. Και λέμε για την ώρα, γιατί η νέα μάστιγα της παγκόσμιας υγείας είναι δυστυχώς η παιδική παχυσαρκία. Σχεδόν το 40% των παιδιών και των εφήβων είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα. Η χώρα μας -παγκόσμια πρωταθλήτρια και εδώ…- είναι 1η στον κόσμο στα υπέρβαρα αγόρια, 2η στα παχύσαρκα αγόρια, 3η στα υπέρβαρα κορίτσια και 6η στα παχύσαρκα κορίτσια. Έτσι ο διαβήτης τύπου 2, το μεταβολικό σύνδρομο και οι επιπλοκές τους αρχίζουν να εμφανίζονται όλο και περισσότερο στην παιδική και εφηβική ηλικία.

Διαβήτης τύπου 1
Οφείλεται στην καταστροφή των β-κυττάρων από τον ίδιο τον οργανισμού με αυτοάνοσο μηχανισμό. Η ινσουλίνη λείπει σχεδόν εντελώς, και αυτό συχνά συμβαίνει σε νεαρή ηλικία, από όπου και ο όρος «νεανικός διαβήτης». Η άμεση και δια βίου χορήγηση ινσουλίνης είναι απολύτως απαραίτητη και επιτρέπει ένα πρακτικά φυσιολογικό προσδόκιμο επιβίωσης.

Γιατί εγώ;
Όχι, δεν φταις εσύ που παρουσίασες διαβήτη τύπου 1. Δεν φταίνε τα πολλά γλυκά ούτε η ζάχαρη. Ούτε ο τρόπος με τον οποίο κληρονομείται είναι διευκρινισμένος. Αρκεί κάποιος συγγενής -και όχι απαραίτητα τα αδέλφια ή οι γονείς- να έχει διαβήτη τύπου 1, για να υπάρχει απλώς μια μεγαλύτερη πιθανότητα να «κερδίσει» κανείς το λόττο…

Μα πως θα καταλάβω αν έχω διαβήτη τύπου 1;
Αν είμαι κάτω από 30 ετών, τις τελευταίες εβδομάδες έχω πολυουρία και διψάω συνεχώς, έχω χάσει βάρος χωρίς προσπάθεια (!) και είμαι συνεχώς κουρασμένος, τότε καλά θα είναι να επισκεφθώ το γιατρό μου. Αυτός με δυο απλές εξετάσεις θα βρει πολύ αυξημένο σάκχαρο στο αίμα, ζάχαρο και κετόνες στα ούρα. Αν πάλι είμαι μικρό παιδάκι, ελπίζω οι γονείς μου να καταλάβουν γρήγορα όλα αυτά τα περίεργα που μου συμβαίνουν… Γιατί καθώς το ανοσοποιητικό μου σύστημα καταστρέφει προοδευτικά όλο και περισσότερα β-κύτταρα και στο αίμα μου κυκλοφορούν ελεύθερα κάτι «αυτοαντισώματα», το σώμα μου, αν και συνεχίζω να τρώω κανονικά, δεν μπορεί πια να χρησιμοποιήσει τη γλυκόζη, που είναι η αγαπημένη του «βενζίνη», μια και δεν βρίσκει πια σχεδόν καθόλου ινσουλίνη. Έτσι αναγκάζεται να διασπάσει λίπος για να φτιάξει κετόνες, που είναι μεν μια εναλλακτική πηγή ενέργειας, αλλά μάλλον όχι και τόσο οικολογική… Αυτές οι κετόνες είναι όξινες, ρίχνουν το pH στο αίμα, προκαλούν πόνους στους μύες και στην κοιλιά μου, με κάνουν να διψάω όλο και περισσότερο, να αναπνέω γρήγορα… Τελικά το κεφάλι και η κοιλιά μου πονάνε πολύ, δεν μπορώ να φάω τίποτα και κάνω εμετούς, όπως τότε που είχα σκωληκοειδίτιδα ! Αν κάποιος δεν βρει τι έχω μπορεί να πέσω σε κώμα !

Πως άλλαξε η ζωή μου…
Όταν τελικά φτάσω στο νοσοκομείο, οι γιατροί θα μου βάλουν πολλούς ορούς για αρκετές ώρες. Θα γίνω όμως καλά και σύντομα θα ζητήσω να φάω και να πιω. Πρέπει όμως να μάθω πολλά πράγματα για τον διαβήτη, και το κυριότερο να κάνω ινσουλίνη με ένα ειδικό στυλό τουλάχιστον 3 με 4 φορές την ημέρα. Ευτυχώς δεν είναι σύριγγα, αν και πρέπει να βιδώνω κάθε φορά μια μικρή βελόνα στην άκρη. Δεν έχω πια ινσουλίνη δική μου και για αυτό τη δίνω στον οργανισμό μου με αυτό το ειδικό στυλό. Δεν είναι παροδικό αυτό που έχω. Δεν είμαι όμως άρρωστος! Απλά υποκαθιστώ αυτό που μου λείπει. Αν τα κάνω όλα σωστά, η ζωή μου θα είναι όπως και των άλλων. Πρέπει όμως να μετράω 4-6 φορές την ημέρα το σάκχαρό μου στο αίμα με ένα άλλο μηχανάκι που μοιάζει με κινητό. Έτσι αποφασίζω πόση ινσουλίνη πρέπει να κάνω κάθε φορά σύμφωνα με τις γραπτές οδηγίες που έχω. Γράφω σε ένα μικρό ημερολόγιο τις τιμές μου και έτσι ο γιατρός μου βλέπει τακτικά πως πάει ο διαβήτης μου. Μπορώ και τρώω από όλα, όπως και πριν, αλλά τώρα τρώω πιο σωστά, όπως πρέπει να τρώνε όλα τα παιδιά – και αυτά που δεν έχουν διαβήτη. Μπορώ να κάνω ακριβώς ότι έκανα και πριν, όλα τα αθλήματα και τις δραστηριότητες.
Μπορώ να ταξιδέψω και να πάω κατασκήνωση. Θα πάρω κανονικά δίπλωμα και θα οδηγώ όταν μεγαλώσω. Ο γιατρός μου θα μου μάθει ότι χρειάζεται για να μπορώ να αντιμετωπίσω κάθε περίπτωση. Πάντα θα έχω μαζί μου ένα μικρό χυμό σε περίπτωση που πέσει το σάκχαρό μου στο αίμα. Θα το καταλάβω γιατί θα ιδρώσω απότομα, ίσως τρέμουν λίγο τα χέρια μου και θα νιώσω κουρασμένος ή και εκνευρισμένος. Σε περίπτωση που πάθω σοβαρή υπογλυκαιμία και χάσω για λίγο τις αισθήσεις μου, ο δάσκαλος ή οι γονείς μου θα μου κάνουν μία ένεση που λέγεται γλυκαγόνη και θα με συνεφέρει μέσα σε λίγα λεπτά. Ίσως δεν έφαγα μετά την ένεση ινσουλίνης ή έκανα πολύ γυμναστική χωρίς να φάω τίποτα για πολλή ώρα, ή έκανα κατά λάθος παραπάνω μονάδες. Οι φίλοι μου ξέρουν ότι έχω διαβήτη. Η δασκάλα και ο γιατρός έχουν εξηγήσει στην τάξη τι είναι διαβήτης και γιατί χρειάζομαι ινσουλίνη. Πηγαίνω κανονικά ακόμα και σε εστιατόριο με τους γονείς μου. Απλά πριν φάω θα κάνω την ινσουλίνη μου με το στυλό μου. Δεν ντρέπομαι για αυτό. Μαθαίνω να ζω κάνοντας αυτό που πρέπει για να προστατέψω το σώμα μου. Έτσι ξέρω ότι δεν πρόκειται μετά από πολλά χρόνια να πάθω τίποτε από αυτά που έχω ακούσει ότι παθαίνουν οι διαβητικοί που δεν προσέχουν: προβλήματα με την όραση και την νεφρική τους λειτουργία, προβλήματα στα πόδια, στην καρδιά και τα μεγάλα αγγεία. Άλλωστε κάθε τρεις μήνες μετράμε στο μικροβιολογικό εργαστήριο την γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη που μας δείχνει και αυτή αν η ρύθμισή μου είναι καλή. Μία φορά το χρόνο βέβαια κάνω κάποιες εξετάσεις αίματος και πηγαίνω και στον οφθαλμίατρο για βυθοσκόπηση. Αλλά όλοι οι άνθρωποι δεν πρέπει να κάνουμε ένα μικρό check-up μία φορά το χρόνο;
Με τα καινούρια θεραπευτικά σχήματα και τα νεότερα ανάλογα της ινσουλίνης είμαι πια εντελώς ελεύθερος από τα ωράρια. Κάθε βράδυ κάνω μια νέα ινσουλίνη –γκλαργκίνη τη λένε- που διατηρεί σταθερά χαμηλά επίπεδα στο αίμα για 24 ώρες καλύπτοντας τις βασικές μου ανάγκες χωρίς να κινδυνεύω να κάνω υπογλυκαιμία τη νύχτα. Όσο για τα γεύματα, 3 ή 4 φορές την ημέρα, χρησιμοποιώ αμέσως πριν φάω το στυλό με την γρήγορη ινσουλίνη. Είναι μάλλιστα τόσο γρήγορη, που μπορώ –αν χρειαστεί- να την κάνω και αμέσως μετά το φαγητό. Αν ποτέ βαρεθώ τα στυλό και τις ενέσεις, ή ο γιατρός μου κρίνει ότι για την ρύθμισή μου είναι καλύτερα, μπορώ να βάλω αντλία ινσουλίνης. Πάλι όμως πρέπει να μετράω το σάκχαρό μου όπως και πριν. Ξέρω ότι σε λίγα χρόνια θα έχουμε την έξυπνη αντλία που θα μπορεί να μετράει συνεχώς το ζάχαρο και να αποφασίζει μόνη της πόση ινσουλίνη χρειάζομαι κάθε στιγμή, εκτός από την μεγάλη δόση που θα χρειάζομαι για τα γεύματα – που θα μπορώ όμως, όπως και στην σημερινή αντλία, να την προγραμματίζω με τηλεχειριστήριο! Ξέρω επίσης ότι ίσως να μπορώ κάποια στιγμή να χρησιμοποιήσω την εισπνεόμενη ινσουλίνη και να μην χρειάζεται να κάνω πια ενέσεις.
Γιατροί και οι ερευνητές σε όλο τον κόσμο ψάχνουν να βρουν τη λύση. Ήδη εξελίσσουν την μεταμόσχευση νησιδίων, που δεν γίνεται με εγχείρηση, αλλά με κάποιου είδους ένεση! Προσπαθούν να αποκαλύψουν τα μυστικά του ανοσοποιητικού συστήματος και της διαφοροποίησης των β-κυττάρων. Ίσως μια μέρα να μπορούμε να δώσουμε εντολή σε άλλα αρχέγονα κύτταρα να γίνουν β-κύτταρα, και τότε να ξαναρχίσει και πάλι να βγαίνει η δική μου ινσουλίνη. Για αυτό είμαι αισιόδοξος και κάνω ότι πρέπει για να είμαι στην καλύτερη δυνατή υγεία μέχρι τότε και για όσο ζω. Δεν το κάνω τους γονείς μου ούτε για το γιατρό μου. Εγώ έχω διαβήτη και το κάνω για μένα…

πηγή:www.infokids.gr